In de recente hype van LINE-ARRAY's zijn er steeds meer fabrikanten die claimen het perfecte Line-array systeem te hebben ontwikkeld.
Omdat de meeste basis ontwerpen zijn beschermt, komen ze ieder met hun eigen oplossingen, die soms zo creatief zijn dat de naam array erbij alleen al je doet schaterlachen !!
Wat is de basis van een goed ontworpen Line-Array systeem ?
we nemen hiervoor de uitstekende uitleg zoals ie is te vinden bij Adamson Pro-AudioLINE-ARRAY
--- Line array technologie --
Een line array bestaat uit meerdere luidsprekers die verticaal boven elkaar geplaatst zijn.
Als de afstand van tussen twee bronnen kleiner is dan een halve golflengte koppelen de twee bronnen coherent.
Als de afstand groter wordt dan eenmaal de golflengte dan ontstaan interferentie en lobbing-effecten.
.
Bij hoge tonen wordt het al snel onmogelijk om de drivers dicht genoeg bij elkaar te plaatsen.
Om interferentie-effecten te voorkomen zijn er speciale waveguides ontwikkeld.
Deze waveguides zorgen ervoor dat er bij hoge tonen geen nadelige effecten ontstaan
Voorbeelden hiervan zijn de de DOSC (L'Acoustics), Hydra (EV), REM (Meyer) en Waveformer (JBL).
De lengte van de array bepaalt het verticale afstraalgedrag.
De verhouding lengte van de array en de golflengte van het signaal bepaalt het afstraalgedraag in het verticale vlak.
--
veel basis theorie is terug te vinden op de sites van Meyer Audio (engels)
laten we es zomaar een voorbeeld systeem bekijken met de claim "line-array"
Het systeem LUNARAY van OHM
Hun systeem bestaat uit een aantal kastjes met elk 8 inch midspeaker en een 1 inch driver achter een conventioneel 90x60 graden hoorntje,
gemonteerd op een vlakke voorzijde met volop ruimte onder en boven de driver.
Dit "standaard" kastje voldoet echter op geen enkel punt aan de basis array eisen, het enige wat wel klopt als je een fraaie banaan maakt van deze kasten,
dat de houten zijkanten van deze kasten, inderdaad een "array" vormen !!
Hoewel we hier toch menen te maken te hebben met een zeer respectabel bedrijf met unieke producten,
zijn ze hier blijkbaar op de marketing afdeling creatiever geweest als bij hun ontwerp afdeling.
Simpelweg een paar standaard basreflex speakerkastjes als aan banaan aan elkaar hangen maakt nog geen volwassen array systeem firma OHM !!!
Overigens is de PDF file die aanwezig was op hun site, wel zeer snel weer verwijderd, we zoeken dus nog een foto van dit kastje ZONDER frontplaat ....
Wel aanwezig is een algemene OHM pdf file:
Bekijk em es & huiver, en let vooral op de spec's van de standaard hoogdriver-hoorncombinatie die in dit kastje zit.
Of zoals een serieus merk als D&B audio techniek het vermeld:
MANTAS weighs just 24 kilograms (52.9 pounds) and measures 24 x 77.2 x 52.1 cm (9.4 x 30.5 x 20.5 inches),
i.e. the same footprint as a Butterfly system (hardware included).
\ Each individual element can reach a rated peak SPL of 137 dB (four modules provide 147 dB SPL). (einde citaat) : Kom maar op Outline, gaan we die 147db nameten voor jullie ;-) Nope Outline: 4x zelfde kastje op elkaar is niet 4x DB toename....!
Hoewel dit best een lekker klinkend systeem zal zijn, is de afgebeelde standaard cobra topkast zeker geen "line-array" of het zouden de 4 stuks midspeakertjes moeten zijn die er in zijn gemonteerd. foto info met close-up van de topkasten
Beslist geen array vormen de standaard jbl drivers met 90 graden hoorn die in deze topkasten zijn geplaatst !!
Bij hun Cobra-Far topkast is wel een speciale hornflare gebruikt, alleen moet je voor een echter array daarvan natuurlijk wel meer als er een per stack gebruiken...
Alweer heel aardig bedacht door de afdeling marketing van Dynacord..
Wie nog meer voorbeelden weet van een "line-array" mag ons een email sturen........
We citeren de Pro-audio visie van Juli/Augustus 2001:
Dankzij constructieve en destructieve interferentie onstaat er een bepaald directioneel patroon
Hieraan danken line-array's de eigenschap dat ze in het verticale vlak een sterke richtwerking hebben
Line Arrays ontlenen hun specifieke werking dus aan constructieve en destructieve interferentie.
Maar vormt een line array dan geen cylindervormig golfront ?
Meyer's antwoord is duidelijk: NEE.
Hij noemt het een wij verbreid misverstand dat dankzij line arays geluidsgolven op de een of andere magische wijze met elkaar zouden combineren tot een enkele "cylindrische golf" .
In tegenstelling tot golven aan een wateroppervlakte (die zich niet-lineair gedragen en samen nieuwe golven kunnen vormen), kunnen geluidsgolven zich onder de normaal in geluidsversterking gebruikelijke druk niet samenvoegen.
Geluidsgolven, zo stelt hij, gedragen zich lineair en gaan dwars door elkaar heen.
Ook onder de hoge druk van compressiedrivers voldoen geluidsgolven aan de lineaire theorie en zijn ze transperant voor elkaar
Zelfs bij een druk van 130dB is de non-lineaire vervorming minder dan 1%, Hij illustreert dit met een simpel uit te voeren test:
In het gebied waar de twee luidsprekers elkaar overlappen is er een sterke destructieve interferentie.
Maar de interferentie beperkt zich tot dat kleine gebied.
De geluidsgolven gaan in feite transperant door elkaar heen, en wanneer je op iets grotere afstand luistert, zul je maar een luidspreker horen, mits de test wordt uitgevoerd in openlucht of een anechoische kamer.
Je zou zelfs een van de twee uit kunnen zetten en nauwelijks verschil horen.
Een tweede mythe is dat een praktisch lijnbronsysteem 3 dB verzwakking zou hebben bij een verdubbeling van de afstand (in plaats van de 6dB verzwakking van een puntbron)
Ook dit noemt Meyer: een simplistische marketing-claim.....
Met name dat het nearfield zich voor de hoge frequenties zou kunnen uitstrekken tot honderden meters verwijst hij naar het rijk de fabelen.
Zijn berekeningen tonen aan dat zelfs een hypothetisch systeem met 100 indentieke omnidirectionele 1 inch bronnen met ondelinge afstand van 1 inch (waarmee het theoretisch model van een lijnbron wordt benaderd) zo'n verzwakking van 3dB slechts vertoont in een klein frequentiegebied
Juist boven 2 Khz kent zo'n systeem door de absorptie van de lucht alweer een verzwakking die dichter bij de 6DB ligt dan bij de 3dB.
Wat lage freguenties betreft is bij een praktisch systeem met zestien kasten, elk met twee 15 inch luidsprekers, alleen rond de 350Hz sprake van ongeveer 3dB verzwakking, namelijk tussen de twee en vier meter van de array !
Verder weg gedraagt het array zich als een normale sferisch afstralende bron die 6dB verliest per verdubbeling van de afstand.
Kortom, in alle frequentiegebieden klopt er niets van de claims.
Onder de 100hz zijn de drivers omni directioneel en voldoen de theoretische voorwaarde, maar is de arraylengte veel te klein vergeleken bij de golflengte , dus werkt het array voor die frequenties niet als lijnbron.
Boven de 400 Hz, worden de luidsprekers directioneel en geldt de klassieke theorie evenmin, en datzelfde geldt voor de zeer directionele wave guides die voor hoge frequenties worden toegepast.
Echte geluidsinstallaties gedragen zich veel te complex op er simpele theorievorming op los te laten.Niettemin, zegt Meyer, kunnen praktische line-array systemen heel nuttig zijn, ongeacht of ze 3dB afvallen of niet, omdat ze wel degelijk meer controle bieden over de richting van het geluid.
fraaie en duidelijk info vindt je hier: prosoundweb (engels!)
en natuurlijk hier meer info van Meyer: beam steering with linearrays